Analizan a nova lexislación que regula o contorno dixital europeo

Esta mañá a sede o Consello Económico e Social de Galicia acolleu unha xornada técnica sobre Usuarios, redes, servizos e mercados dixitais en Europa, organizada pola Unión de Consumidores de Galicia (UCGAL) en colaboración coa Asociación de Internautas e a Asociación pro Dereitos Civís, Económicos e Sociais (ADECES).
A xornada contou co avogado galego Miguel Vieito Villar nas funcións de presentador e moderador, quen comezou explicando que o obxectivo do encontro era explorar o que supoñen a Lei de Servizos Dixitais e a Lei de Mercado Dixitais, que están a implantarse na Unión Europea, e que son de aplicación directa, de xeito que non teñen que agardar ao seu desenvolvemento nas lexislacións locais para o seu cumprimento. Estas normas serven en grande medida para protexer aos cidadáns dos abusos das grandes tecnolóxicas, que tiñan normalizadas prácticas como o rastrexo dos usuarios ou a falta de protección dos menores á hora de facerlles chegar mensaxes publicitarias.

Defender o interese público

A primeira relatora da xornada foi a presidenta de ADECES, Carmen Rodríguez, quen comezou dando conta da preocupación polo exceso de poder que deixamos en mans das empresas tecnolóxicas, ás que hai que impor obrigas para defender o interese público, por exemplo, con medidas para coidar da saúde mental da mocidade, ou evitando a manipulación (como quedou constancia co escándalo de Cambridge Analytica).
Rodríguez lembrou as numerosas sancións que se pretenden impor dende Europa polo incumprimento da lexislación de protección de datos, que non están a resultar efectivas (a meirande parte das sancións establecidas nos últimos anos aínda non se fixeron efectivas) de aí que fose importante contar cun novo marco regulador que é o que estableceron as leis sobre as que se enfoca a xornada.
Considera que non só era necesario protexer os datos persoais ou a liberdade de expresión, senón que tamén hai que avaliar os riscos que supón a manipulación deliberada, que afecta directamente a ámbitos como a saúde, a seguridade pública e incluso os procesos electorais. Incluso salienta a necesidade de promover un marco regulatorio global en relación á intelixencia artificial, que avogue pola transparencia e evite riscos de posición dominante.

Dereitos dos usuarios

María Devesa Manciñeiras, avogada e directiva de UCGAL, colleu o relevo para abordar o reforzo da Lei de Servizos Dixitais no que respecta aos dereitos dos usuarios, destacando que a nova lexislación achega unha maior seguridade, con detalles como ter que clarexarse sempre quen ofrece un produto ou servizo para que os consumidores poidan saber contra quen actuar en caso de problemas.
Os usuarios tamén poderemos notificar contidos ilícitos e impugnar decisións adoptadas polas plataformas en liña cando se supriman os nosos contidos, tendo as plataformas a obriga de comunicar toda decisión adoptada (explicando a súa motivación). A lexislación tamén recolle transparencia na publicidade (e a prohibición de dirixir publicidade a menores ou a perfís orientados a persoas en función de características persoais sensibles como etnia, ideoloxía política ou orientación sexual).
Devesa tamén destaca que os usuarios teremos o control dos criterios empregados para que se nos recomenden contidos en plataformas sociais, de xeito que ten que existir a posibilidade de empregar as plataformas sociais sen recibir recomendacións personalizadas. Considera importante salientar que a mensaxería instantánea tamén pasará a ser interoperable, de xeito que no futuro os usuarios de WhatsApp poderán comunicarse cos de Telegram sen ter que instalar ambas aplicacións.

Quen paga a festa?

Separándose un pouco desta materia, Ofelia Tejerina Rodríguez, presidenta da Asociación de Internautas, enfocouse ao financiamento das redes para a adaptación dos novos servizos dixitais, tema que ten espertado moito debate nos últimos anos, pois supón colocar nunha balanza ás plataformas en liña e ás compañías de telecomunicacións, que non poderían vivir unhas sen as outras.
Ciclicamente os operadores de telecomunicacións critican que realicen grandes investimentos nas súas redes para facilitar o acceso a servizos como YouTube e Netflix, sen que estas plataformas paguen por iso, aínda que non podemos esquecer que realmente somos os consumidores os que estamos a pagar a ambas partes. Impor taxas ás plataformas en liña podería rachar co principio de neutralidade de rede que levamos defendendo moitos anos, de aí que non sexa nada doado chegar a un acordo global sobre esta materia.

Principais cambios lexislativos

Completou a xornada a intervención de Víctor Salgado, avogado especializado no sector TIC, quen quixo explicar en que consisten nos novos regulamentos europeos e a súa motivación, debullando os distintos servizos aos que afectará o novo marco, e salientando que o apartado de sancións recollido nas normas pode ter un grande poder disuasorio, levando aos xigantes da Internet a ten un maior coidado dos usuarios para evitar así ter que facer fronte a sancións que tanto poden ser económicas como poderían chegar incluso a levar a que unha empresa teña que dividirse en dous.
Salgado quixo insistir nunha data, agosto de 2024, cando xa rematarán todos os prazos citados nas novas normativas, de xeito que a partir de tal data non haberá escusas para non cumprir con todas as esixencias da nova lexislación, e probablemente será a partir desa data cando comezaremos a ver grandes sancións que sirvan para que os xigantes da Internet operen con maior responsabilidade.